ถ้าจะพูดถึง ยาเป๊ป (PEP) คุณอาจเคยได้ยินการใช้ยานี้ ในกลุ่มคนที่มีความเสี่ยง หรืออาจเคยอ่านผ่านหูผ่านตามาจากสื่อโซเชียลมีเดียต่างๆ ที่ได้มีการรณรงค์ให้ความรู้ในการป้องกันไวรัสเอชไอวี เนื่องจากปัจจุบันการนัดพบปะกันสามารถเกิดขึ้นได้ง่าย ด้วยเทคโนโลยีสมาร์ทโฟน หรือเก็ตเจ็ตต่างๆ ที่เอื้ออำนวยในการพูดคุยสื่อสารกันอย่างรวดเร็ว ถ้าถูกใจใครหรือชอบใครอยู่ ก็สามารถชวนกันไปมีกิจกรรมได้ทันที และนั่นนำมาซึ่งความเสี่ยง ถ้าคุณเกิดเผลอตัวเผลอใจมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน
.jpg)
ยาเป๊ป (PEP) ทำหน้าที่อะไร
เป๊ป คือ ยาต้านไวรัสเอชไอวีหลังมีความเสี่ยง หรือมีเพศสัมพันธ์มาแล้ว และเกิดเหตุการณ์ที่ไม่มั่นใจว่าคุณอาจได้รับเชื้อมาในร่างกาย ส่วนใหญ่จะเรียกยานี้ว่า “ยาต้านฉุกเฉิน” นั่นเอง ส่วนผสมของยาชนิดนี้ ประกอบไปด้วยตัวยาต้านไวรัสจำนวน 3 ชนิด รวมอยู่ในเม็ดเดียว หรือสองเม็ด ขึ้นอยู่กับการเลือกใช้ของแพทย์ซึ่งเมื่อทานจะเข้าไปยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสเอชไอวี ไม่ให้ไปทำลายระบบภูมิคุ้มกันและท้ายที่สุดเชื้อก็ตายลงไปไม่มีโอกาสได้เกิดโรค โดยยาเป๊ป จำเป็นต้องทานให้เร็วที่สุด ตั้งแต่หลังมีความเสี่ยงไปไม่เกิน 72 ชั่วโมง และจะต้องทานให้ครบจำนวน 28 วัน เพื่อให้ตัวยาทำหน้าที่กำจัดเชื้อไวรัสเอชไอวีได้อย่างมีประสิทธิภาพ สำหรับความเสี่ยงที่ควรทานยาเป๊ป ได้แก่
- มีเพศสัมพันธ์โดยไม่สวมถุงยางอนามัย ไม่ได้ทานยาเพร็พ (PrEP)
- สวมถุงยางอนามัย แต่เกิดการฉีกขาด แตก หรือหลุดรั่ว ขณะมีเพศสัมพันธ์
- ถูกล่วงละเมิดทางเพศ หรือมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ได้สติ
- มีเพศสัมพันธ์กับคนที่มีเชื้อเอชไอวีและคนๆ นั้นไม่ได้ทานยาต้านไวรัสอยู่
- มีการใช้เข็มฉีดยาหรือกระบอกฉีดยาอันเดียวกับผู้ที่มีเชื้อเอชไอวี
- ถูกเข็มทิ่มตำในกรณีบุคลากรทางการแพทย์ในสถานพยาบาล
- มีเพศสัมพันธ์และฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดมีเลือดออก หรือมีแผลฉีกขาด
ยาเป๊ปกินตอนไหน
ควรทานยาเป๊ปทันที หลังจากที่ได้รับการตรวจเอชไอวีและยาจากแพทย์แล้ว หากจะให้ดีที่สุด คือ ไม่ควรทานเกิน 48 ชั่วโมง เพราะการทิ้งระยะเวลาไว้นานโอกาสในการรักษาไม่ได้ผลก็มีสูง แต่หากมีความเสี่ยงเกิน 48 ชั่วโมงแล้วก็ให้ยึดหลักที่ว่าต้องทานยาเป๊ปไม่เกิน 72 ชั่วโมงก็ยังสามารถรักษาได้ทันการณ์ ทั้งนี้ คุณควรให้ความสำคัญของการทานยาเป๊ปที่ตรงต่อเวลา และมีวินัยสูงสุด เพื่อไม่ให้ตัวเองขาดยา
รับยาเป๊ปได้ที่ไหน
ยาเป๊ปมีบริการในคลินิกเฉพาะทางหรือโรงพยาบาลขนาดใหญ่ และมีค่าใช้จ่ายในการรับยาอยู่ที่ราว ๆ 1,200-2,000 บาท ขึ้นอยู่กับสถานพยาบาลที่คุณเดินทางไปติดต่อ และค่าบริการอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งส่วนใหญ่จะมีขั้นตอนในการรับยา ดังนี้
- แจ้งแพทย์หรือเจ้าหน้าที่ของสถานพยาบาลว่าคุณมีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อเอชไอวี
- แพทย์เริ่มซักประวัติความเสี่ยงที่เกิดขึ้น และวินิจฉัยว่าจำเป็นต้องทานยาเป๊ปหรือไม่
- แพทย์จะทำการตรวจเอชไอวี ตรวจไวรัสตับอักเสบบี ตรวจซิฟิลิส ตรวจการทำงานของตับและไต
- หากผลตรวจออกมาปกติ แพทย์จะให้คำแนะนำและจ่ายยาเป๊ปให้คุณ นำกลับไปทานที่บ้านได้
- เมื่อทานยาครบหมดแล้ว จะมีการนัดพบแพทย์อีกครั้งเพื่อทำการตรวจเอชไอวีซ้ำ
- ในช่วงระหว่างทานยาเป๊ป ควรงดบริจาคโลหิต และสวมถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์
ยาเป๊ปมีผลเสียกับร่างกายไหม
ยาต้านฉุกเฉินมีความปลอดภัย และปัจจุบันสูตรยายังมีผลข้างเคียงเพียงเล็กน้อย หรือในบางรายอาจไม่มีผลอะไรเกิดขึ้นเลย เช่น อาการปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย รู้สึกอ่อนเพลีย เป็นต้น แต่ไม่ต้องกังวลไป เพราะอาการเหล่านี้จะหายไปได้เองหลังจากสัปดาห์แรกที่เริ่มทานยา แต่ถ้าคุณมีอาการนอกเหนือจากนี้ ที่รุนแรงผิดปกติ ควรรีบกลับไปพบแพทย์โดยด่วน
ถึงแม้ว่า ยาเป๊ป จะมีประสิทธิภาพที่ดีในการป้องกันไวรัสเอชไอวี แต่การป้องกันอย่างสูงสุด ถือเป็นสิ่งสำคัญที่คุณควรตระหนักถึงมากกว่าการแก้ปัญหาทีหลัง การหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงจะช่วยลดโอกาสที่คุณจะติดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ลงได้ เช่น ไม่เปลี่ยนคู่นอนบ่อย ไม่ใช้สารเสพติด ไม่ดื่มเครื่องดื่มมึนเมา ไม่ลืมสวมถุงยางอนามัย เป็นต้น การลดละเลิกพฤติกรรมเหล่านี้ ทำให้คุณไม่ต้องกังวลว่าจะมีความเสี่ยงใด และช่วยให้กิจกรรมทางเพศของคุณมีความปลอดภัยมากที่สุด